Проблемы учебно-исследовательской деятельности магистрантов в вузах Казахстана. Қазақстанның жоғары оқу орындарындағы магистранттардың оқу-зерттеу әрекеттерінің мәселелері.

Аннотация

В статье рассмотрены проблемы мотивации магистрантов к обучению и получению фундаментальных знаний в профессиональном образовании. Структура статьи включает рассмотрение вопросов: введение, традиционная и инновационная модель образовательной программы магистранта; практика исследования самооценки магистрантов; модель совершенствования учебно-исследовательской мотивации магистрантов, заключение. В инновационной модели построения образовательных программ акцент делается на андрогогику и дидактику обучения взрослых. Социологическое исследование магистрантов показывает высокий уровень учебной мотивации только у 56% студентов, слабый уровень – у 36%. Более мотивированы оказались студенты магистратуры технических специальностей (70%). Выявлено стереотипное представление, бытующее у самих студентов бакалавриата – «о бакалавриате как незаконченном высшем образовании». Можно констатировать, что, несмотря на около 10 лет практики внедрения трех циклов обучения, общественное сознание не изменило отношение к бакалаврской подготовке. В то же время установлено, что 78% магистрантов считают бакалавриат законченным высшим образованием, а магистерское образование более сложным профессиональным образованием со спецификой аналитической и исследовательской деятельности. Предложена модель совершенствования учебно- исследовательской мотивации студентов, основанная на принципах системности, субъектности, гуманизации, деятельностном и компетеностном подходах. Модель включает практические направления обучения магистрантов – мотивационное, компентностное, ценностно-смысловое, деятельностное. Одно из центральных мест в модели занимает тренинг формирования учебной и исследовательской мотивации магистрантов. По результатам проведенного исследования автором статьи формулируются рекомендации, которые могут быть использованы для проведения учебных тренингов среди магистрантов, а также для развития у них мотивации к обучению. Мақалада магистранттың кәсіби білім алуындағы фундаменталды білім алу және оның оқуға деген мотивациялық мәселелері қарастырылған. Мақала құрылымы мынадай сұрақтардан тұрады: кіріспе; магистранттың білім алу бағдарламасының дәстүрлі және инновациялық моделі; магистранттың өзін-өзі бағалау тәжірибесін зерттеу, магистранттың оқу-зерттеу мотивациясын жетілдіру, қорытынды. Білім беру бағдарламаларының инновациялық моделін құрастыруда андрогогика және ересектерді оқыту дидактикасына айрықша назар аударылады.Магистранттарға жүргізілген әлеуметтік зерттеулер студенттердің тек 56 пайызының ғана оқу мотивациясының жоғары деңгейде, ал қалған 36 пайызы төменгі деңгейде екендігін көрсетті. Техникалық мамандықтарда білім алушы студенттердің мотивациялық көрсеткіштерінің (70%) біршама жоғары екендігі байқалды. Баклавриат студенттердің арасында «бакалавр – аяқталмаған жоғары білім» деген стереотивтік көзқарас кездесетіні анықталды.Үш циклдік оқудың ендірілу тәжірибесіне 10 жылдай уақыт өтсе де, қоғамдық санада бакалавриат дайындауға деген көзқарас әлі де өзгере қоймағанын айта аламыз. Дейтұрғанмен, магистранттардың 78%-ы «бакалавриат – аяқталған жоғары білім, ал магистрлік білім арнайы аналитикалық және зерттеу қызметі бар, аса күрделі кәсіби білім» деп түсінеді. Студенттердің оқу-зерттеу мотивациясын жүйелілік, субъектілік, адамгершілік, құзыреттілік және іс- әрекеттік ұстанымдарға негізделген модель түрінде жетілдіру ұсынылады. Модель магистранттарды оқытудың мотивациялық, құзыреттілік, құндылықты-бағдарлы, іс-әрекеттік тұрғыдағы практикалық бағытын қамтиды. Моделде магистранттың оқу-зерттеу мотивациясын қалыптастырудағы тренингтер басты орындардың бірін алады.Мақала авторы жүргізілген зерттеулер нәтижесіне орай магистранттар арасында оқу тренингтерін жүргізуде, сонымен қатар олардың оқуға деген мотивациясын дамытуда қолдануға болатын ұсыныстар береді.