Бағалау сауаттылығы қазақстандық мектептерде бағалау жүйесін реформалау жағдайында педагогтің кәсіби құзыреттілігінің компоненті ретінде

Аннотация

Қазіргі әлемнің шындықтары әртүрлі елдердің білім беру жүйелерін реформалау қажеттілігіне әкелді. Бағалау оқытудың тиімділігін анықтайтын негізгі компоненттердің бірі ретінде танылды. Акценттерді «оқытуды бағалаудан» «оқыту үшін бағалауға» ауыстыру жағдайында практикамен айналысатын мұғалімдердің де, студент – болашақ педагогтердің де бағалау сауаттылығын дамыту проблемасы ерекше өзекті болып отыр. Аталған зерттеудің бағыттары: білімдік бағалау бойынша халықаралық дереккөздерді талдау негізінде педагогтің бағалау сауаттылығын анықтаудың әр түрлі тәсілдерін анықтау; білім беру практикасындағы қалыптастырушы бағалау позициясын нығайту процесінде мұғалімнің бағалау қызметіне қойылатын талаптардың динамикасын бақылау және теориялық алғышарттарға сүйене отырып, қазақстандық білім беруде осы проблеманың маңыздылығын және оны шешудің ықтимал жолдарын анықтау мақсатында эмпирикалық зерттеуді ұйымдастыру және жүргізу. Теориялық зерттеу білім берудегі бағалау мәселесі бойынша шетелдік және отандық дереккөздер мен нормативтік құжаттарды салыстырмалы-аспектілік талдауды қолдана отырып жүргізілді және эмпирикалық зерттеудің негізін құрайтын практик мұғалімдердің сауалнамасының мазмұнын анықтауға мүмкіндік берді. Сауалнама нәтижелерін талдау және жүйелеу жоғары оқу орындарының студенттері үшін ұйымдастырылған мұғалімдердің біліктілігін арттыру курстары мен критериалды бағалау курстары мұғалімнің бағалау сауаттылығының білім компонентін қамтамасыз ететінін көрсетті, бірақ практикалық компонентті қалыптастыру және жетілдіру мәселесі қалады. Бұл мәселені шешу тек теориялық дайындықты ғана емес, сонымен қатар мұғалімнің іс-әрекетімен бірге жүретін пәндік ерекшеліктер мен басқа да контекстерді ескере отырып, өзіндік бағалау қызметін дербес жобалауды қамтитын мұғалімдердің кәсіби дамуының әртүрлі тәжірибелері арқылы мүмкін болады. Педагогтің бағалау сауаттылығын қалыптастыруда ЖОО-да оқу кезінде болашақ мұғалімдерді даярлаудың да маңызы ерекше, ол таңдалған пән саласында терең білімді қалыптастыру арқылы кешенді тәсіл негізінде іске асырылуы, әдістемелік бағыттағы курстар мен педагогикалық практикалар шеңберінде әртүрлі бағалау практикаларына қатысуы, практикадағы мұғалімдермен өзара іс-қимылы тиіс. Зерттеудің ғылыми және педагогикалық маңыздылығы мұғалімнің көп компонентті жүйелік сипаттамасы ретінде бағалау сауаттылығын қарастыру негізінде мұғалімнің бағалау сауаттылығының авторлық анықтамасы тұжырымдалады, сонымен қатар оның қалыптасуы мен дамуының негізгі бағыттары анықталады. Түйін сөздер: білім беруді бағалау, педагогтердің бағалау сауаттылығы, қалыптастырушы бағалау, жиынтық бағалау.