Задачи эколого-гуманистического содержания в школьном курсе химии. Мектепте химия пəнінің экологиялық-гуманитарлық мазмұнының міндеттері.

Аннотация

В современное время значительно актуализировалась важность экологического образования и воспитания. Автор статьи предлагает для формирования аксиосферы личности школьника средствами школьного курса химии использовать задачи эколого-гуманистического содержания. В поисках ответов на вопросы задач учащиеся непосредственно становятся сопричастными к проблемам гуманности и защиты природы, получают реальные возможности использовать приобретенные знания в жизни. Дано определение понятия «химические задачи эколого-гуманистического содержания», указаны преимущества таких задач по сравнению с традиционными химическими задачами. Приведены критерии отбора эколого-гуманистических понятий для условий задач, методические требования и принципы составления химических задач эколого-гуманистического содержания, которые позволят в полной мере реализовать основные функции обучения и воспитания, а также формировать ключе- вые составляющие экологической культуры личности. Принципы составления химических задач: гуманизация, гуманитаризация и экологизация курса химии; последовательное развитие и усложнение учебного материала; интеграция знаний и умений, межпредметная интеграция; раскрытие многоуровневой организации веществ, взаимосвязи их состава, строения, свойств и применения. Критериями отбора эколого-гуманистических понятий могут выступать: связь с курсом химии; ценность для формирования ответственного отношения к окружающей среде; доступность, разностороннее изучение и многоразовое использование понятия; непосредственная связь с наблюдаемыми социальными и природными явлениями. По основному способу решения указанные задачи делятся на расчетные, логические (теоретические, т.е. не требующие выполнения расчетов) и экспериментальные; по роли в формировании понятий –задачи на уточнение содержания и объема понятия; на установление или уточнение связи данного понятия с другими. Среди расчетных задач эколого-гуманистического содержания можно выделить три группы. Классификационный спектр представленных задач проиллюстрирован конкретными примерами. Использование на уроках химии задач с эколого-гуманистическим содержанием будет способствовать становлению экоэтической культуры школьников, помогать построению жизнедеятельности на основе личностных экологических ценностей и смыслов. Структура статьи включает: введение, «Определение и функции задач по химии эколого-гумани- стического содержания», «Принципы и критерии отбора задач по химии эколого-гуманистического содержания», «Виды задач по химии эколого-гуманистического содержания», заключение. Мақала авторы оқушы тұлғасының аксиосферасын қалыптастыруда химия пəнінің құралы ретінде экологиялық-гуманитарлық мазмұнын қолдануды ұсынады. «Экологиялық-гуманитарлық мазмұнның химиялық міндеттері» ұғымына анықтама беріліп, дəстүрлі химиялық тапсырмаларды салыстыру бойынша міндеттердің артықшылықтары, міндеттердің талаптарын анықтауда экологиялық- гуманитралық түсініктерді іріктеу белгілері көрсетілген. Сондай-ақ тұлғаның экологиялық мəдениетін қалыптастыруда, оқыту мен тəрбиелеудің негізгі қызметтерін жетілдіруде, экологиялық-гуманитарлық мазмұнды химиялық тапсырмаларды құрастырудың əдістемелік талаптары мен принциптері берілген əрі тапсырмалардың жіктемесі нақты мысалдармен суреттелген. Экологиялық гуманистік мазмұны бар химиялық тапсырмаларды құрастыру принциптері мен əдістемелік талаптары, тапсырма міндеттеріне арналған экологиялық-гуманистік ұғымның критерийлері қамтылған. Химиялық тапсырмаларды құрастыру принциптері: гуманизация, химия курстарын экологияландыру мен гуманитарландыру, оқу материалын тереңдету мен оның дамуы, білім мен дағдының алмасуы, пəнаралық байланыс; заттардың құрамы мен олардың өзіндік ерекшеліктерін көрсету. Экологиялық- гуманистік ұғымдарды іріктеу критерийлеріне химия курсымен байланыс қоршаған ортаға деген жауапкершілікті қалыптастыруға түрлі ұғымдарды қолдану, табиғи жəне əлеуметтік құбылыстарды арасындағы байланыс. Көрсетілген тапсырмаларды шешуде негізгі əдістері есеп айыру, логикалық (есептеуді қажет етпейтін теориялық) жəне эксперименталды; түсініктердің көлемі мен мазмұнын анықтайтын тапсырмалар ұғымның негізгі рөлін қалыптастыруда; аталған ұғымды басқа ұғымдармен байланысын нақтылау. Есеп түрінде тапсырмалар арасында экологиялық-гуманистік мазмұнын үш топқа бөлуге болады. Берілген тапсырмалардың жіктемелік спектрі нақты суреттелген тапсырмалардан тұрады. Экологиялық-гуманистік мазмұны, химиялық тапсырмалары бар сабақтарда қолдану оқушылардың экоэтикалық мəдениетін қалыптастыру мен жеке экологиялық құндылықтары негізінде өмір сүру іс-əрекетіне көмектеседі. Мақала құрылымы: кіріспеден, «экологиялық-гуманистік мазмұнды химия пəні бойынша тапсырмаларды анықтау мен қызметтері», «экологиялық-гуманистік мазмұны бар химия пəні бойынша тапсырмаларды принциптер мен белгілері бойынша жіктеу», «экологиялық-гуманистік мазмұны бар химия пəні бойынша тапсырмалар түрлері», қорытындан тұрады.