Самоубийство – зов о помощи (Социально-педагогическая работа с детьми и подростками с риском суицида). Өзін-өзі өлтіру – көмекке шақыру (Суицидті мінез-құлықты балалар жəне жасөспірімдермен əлеуметтік жұмыс).

Аннотация

Самоубийство является значимой социальной проблемой, к сожалению, часто недооцениваемой как комплексный феномен. Проблема самоубийства, кроме медицины и психиатрии, является и обьектом социальных наук. Задаются экзистенциальные вопросы, такие, как: “Что заставляет людей покончить свою жизнь?”, “Какие чувства изпытывают люди, прибегшие к самоубийству?”, “Возможно ли при получении поддержки остановить попытку самоубийства?”, “Как окружающая среда влияет на решение о самоу- бийстве?” и другие. В статье речь не идет о теоретических основах и понятиях, связанных с определением самоубийства. Она ограничивается только обозначением проблематики, актуальной для детей и подростков, потенциальных самоубийц. Актуальные самоубийства (suicid) и попытки самоубийства различны, но оба состояния в науке интерпретируются как кризис идентичности. Среди стран с самым высоким „индексом самоубийства» являются Германия, Швейцария, Финляндия, Норвегия, Китай, Япония и др. В статье приведен краткий обзор понятия, рисковые факторы поведения, приводится возраст понимания причин смерти и эмоциональных проявлений у ребенка (после 7 лет), приводятся некоторые элементы из программы предотвращения суицида, приведены параметры оценка суицидального поведения; шаги краткосрочной интервенция; рекомендации психологу, социальному педагогу при ра- боте с ребенком / подростком совершившим попытку самоубийства. Рекомендуются психиатрическое интервью и оценка врача в каждом конкретном случае попытки суицида. Работа в междисциплинарной команде – ведущая. После оценки врача проводится консуль- тативная работа, которая является краткосрочной (в кризисных ситуациях) до уточнения рисков и долгосрочных форм консультирования и терапии. Метод консультирования при суициде – чаще всего это кризисная интервенция. В статье комментируется актуальность проблемы с точки зрения социальной практики, биологических симптомов суицидального поведения, его оценка, а так же практика по профилактике и консультированию. Өзін-өзі өлтіру – кешенді бағаланбайтын феномен ретінде əлеуметтік мəні бар өзекті мəселе. Өзін- өзі өлтіру тəжірибесі медицина жəне психиатрия саласынан басқа əлеуметтік ғылымдардың нысаны болып табылады. Мақалада суицидтік мінез-құлықтың биологиялық ерекшеліктері мен əлеуметтік тəжірибе тұрғысынан мəселенің өзектілігі қарастырылады. Өзін-өзі өлтіру əлеуметтік мəселеде мəні бар кешенді көрініс болып саналады. Сондай-ақ мақалада экзистенциалды сұрақтар қойылады: «Өзіне қол жұмсауда адамды не итермелейді?», «Өзін өлтіруде адам қандай сезімде болады?», «Қолдау бар кезінде өзін-өзі өлтіруді алдын алуға бола ма?», «Өзін өлтіру мəселесін шешуде қоршаған орта қалай əсер етеді?» жəне тағы басқа. Мақалада өзін-өзі өлтіру анықтамасына қатысты теориялық түсініктерге мəлімет беріледі. Бұл өзін-өзі өлтіруші жəне балалар мен жасөспірімдер арасында өзекті мəселе ретінде қарастырылады. Өзін-өзі өлтіруге талпыныс жəне өзін-өзі өлтіру мəселесі (suicid) екеуі де ғылымда дағдарыс негізінде қарастырылады. „Өзін-өзі өлтіру индексі” жоғары болып саналатын елдердің қатарына Германия, Швейцария, Финляндия, Норвегия, Қытай, Жапония жəне т.б. жатады. Мақалада тəуекелділік факторлар, ұғымдарға қысқаша шолу, балада (7 жастан жоғары) эмоцио- налды көріністер мен өлім себептерін түсіну мəліметтері беріледі. Суицидтің алдын алу бойына бағдарламалардан кейбір элементтер, оны бағалау көрсеткіштері, психологқа ұсыныс, əлеуметтік пе- дагогке бала немесе жасөспіріммен өзін-өзі өлтіру бару барысында жұмыс жасауы керек. Суицид болған нақты жағдайларда дəрігерлердің бағалауы мен психиатрлық əңгімелесулері ұсынылады. Дəрігердің бағалауынан кейін кеңес беру жұмыстары жүргізіледі, онда қысқа мерзімді жəне ұзақ мерзімді кеңес беру формалары мен терапиялар түрі нақытылады (дағдарыс жағдай- ларында). Суицид кезінде кеңес беру əдістері əдетте дағдарыстық интервенция болып табылады. Мақалада əлеуметтік тəжірибе көзқарасынан суицидтік тəртіпке баға беріліп, алдын алу мен кеңес беру тəжірибесі беріледі.