Метод моделирования в исследовательской деятельности магистранта. Магистранттардың зерттеушілік іс-әрекетіндегі үлгілеу әдісі.

Аннотация

Общая тенденция развития современного общества такова, что творческий, исследовательский поиск становится неотъемлемой частью любого специалиста, в частности и магистра науки. Статья посвящена проблеме использования метода моделирования в научно-исследовательской подготовке магистров. В содержании статьи раскрывается сущность понятий «модель» и «моделирование». Под моделью подразумевается знаковая система, отображающая какой-либо объект. Она может приобретать форму схемы, макета, графика, матрицы показателей и существовать в виде реального объекта, который в таком случае становится подобием другого (моделируемого) объекта. Моделирование помогает воспроизвести целостность изучаемого объекта, его структуру, функционирование, сохранить эту целостность на всех этапах исследования. Процесс создания модели достаточно трудоемкий, в этой связи в статье рассмотрены типы моделей, этапы и особенности моделирования. Практическая ценность модели в любом педагогическом исследовании в основном определяется ее адекватностью изучаемым сторонам объекта, а также тем, насколько правильно учтены на этапах построения модели основные принципы моделирования – наглядность, определенность, объективность, которые во многом определяют как возможности и тип модели, так и ее функции в педагогическом исследовании. На примере разработки структурной, динамической и содержательной модели автором даются рекомендации молодым исследователям.Также автором подчеркивается, что широкое использование моделирования в научно-исследовательской подготовке можно объяснить и тем, что с его помощью можно решить многие педагогические вопросы, связанные с качественными и количественными характеристиками процесса обучения. Функциональная полнота усваиваемых магистрантами знаний определяется как предметным, так и методологическим компонентом. Моделирование как отражение внешних видимых свойств предметов и явлений, а также как процесс построения идеализированных объектов, позволяет проследить динамику развития аналитических, рефлексивных, когнитивных и творческих способностей исследователя. Зерттеушілік және шығармашылық ізденіс әрбір маманның, соның ішінде ғылым магистірінің, құрамдас бөлігіне айналуы қазіргі қоғамның жалпы тенденциясы болып отыр. Мақала магистірлердің ғылыми зерттеушілік даярлану үрдісінде үлгілеу әдісін қолдану мәселесіне арналған. Мақала мазмұнында «үлгі» және «үлгілеу» анықтамаларының мәні ашылған. Үлгі деп қандай да бір нысанды сипаттайтын белгілер жүйесін атайды. Ол сызба, макет, график, көрсеткіштер матрицасы немесе болмыстағы нақты нысан ретінде болуы мүмкін. Үлгілеу болса, зерделенетін нысанның тұтастылығын, құрылымын, қызметін қайта жаңғыртуға және осы тұтастылықты зерттеудің барлық кезеңдерінде сақтауға мүмкіндік туғызады. Үлгіні құру үрдісі күрделі және қиын болып келеді, сондықтан мақалада үлгілердің түрлері, үлгілеудің кезеңдері мен ерекшеліктері айқындалған. Педагогикалық зерттеулердегі үлгінің практикалық құндылығы оның зерделенетін нысанға сәйкес келуімен, сонымен қатар үлгінің түрін, мүмкіндігін, қызметін сипаттайтын үлгілеудің негізгі принциптерінің (көрнекілік, нақтылық, объективтілік) сақталғандығымен шарттыланады. Құрылымдық, динамикалық және мазмұнды үлгілерді құрастыру мысалында жас зерттеушілерге авторлық ұсыныстар берілген. Автор ғылыми-зерттеушілік даярлыққа үлгілеудің жан-жақты кірігуін, оның оқыту үрдісінің санды және сапалы сипаттамаларымен байланысты мәселелерді шешудегі мүмкіндіктерімен түсіндіреді. Магистранттардың игерілетін білімдерінің функционалды толықтылығы нақты пәндік және әдіснамалық бөліктерден тұрады. Үлгілеу танымдық үрдіспен тығыз байланысты. Сондықтан үлгілеу заттар мен құбылыстардың сыртқы сипатталынатын қасиеттерінің бейнесі және идеалды нысандарды құрастыру үрдісі болғандықтан, зерттеушінің талдаушылық, рефлексивті, когнитивті және шығармашылық қабілеттерінің даму қарқының көруге мүмкіндік туғызады.