Технологии социально-терапевтической работы: педагогическое проектирование и использование в практике. Әлеуметтік-терапевтік жұмыстар технологиясы:педагогикалық жобалау және практикада қолдану.

Аннотация

Исследование, результаты которого отражены в статье, было направлено на разработку теоретических основ и изучение опыта использования терапевтических технологий современными казахстанскими педагогами. Структура статьи включает: введение, определение понятия «технологии социально-терапевтической работы»; методологические основы и подходы проектирования социально-педагогической терапии; практика использования социально-терапевтических технологий педагогами; методика обучения студентов использованию технологий социально-терапевтической работы; заключение. В первом разделе разработаны конструкты построения понятия «технология социально терапевтической работы» педагога, дано определение понятия. Технология социально-терапевтической работы – это комплекс процедур организации и осуществления социальной терапии в социально-педагогической деятельности. Во второй части статьи рассмотрены три модели основания социально-терапевтической деятельности педагога: «модель психолого-педагогического сопровождения», «модель поддержки» и «модель помощи». На основе изучения принципов психолого-педагогического сопровождения, педагогической поддержки и помощи предложены принципы социально-педагогической терапии. Это пять принципов: личностно-ориентированного подхода, создания благоприятной педагогической, социально-терапевтической среды; обеспечения позитивной среды развития; принцип творчества и креативности; принцип фасилитации. Разработаны модель проектирования социально-терапевтической деятельности социального педагога и технология социально-терапевтической работы как алгоритм деятельности. Технология включает (1) диагностический этап; (2) непосредственно социально-педагогическая терапия; (3) этап развития позитивного мышления и креативности как закрепление терапевтического этапа и положительных результатов; (4) этап оценки и самооценка результатов социально-педагогической терапии личности. Систематизированы методы социально-педагогической работы в табличном варианте. Изучение опыта использования социально-терапевтических технологий было проведено в поисковом экспери- менте. Поисковое исследования показало, что 70% преподавателей вуза по психолого-педагогическим специальностям, 30% практических социальных педагогов используют социально-педагогическую терапию. Предложена методика обучения студентов использованию технологий социально-терапевтической работы. Методика обучения включает этапы: диагностический; обучающий (лекционно-тренинговый); оценочный. Мақалада көрініс тапқан зерттеу нәтижелері қазіргі қазақстандық педагогтардың терапевтік технологиялардың теориялық негіздерін жасауға және оларды қолдану тәжірибелерін оқып-үйренуге бағытталған. Мақала құрылымы: кіріспе; «әлеуметтік-терапевтік жұмыстардың технологиялары» ұғымын анықтау; әлеуметтік- педагогикалық терапиялардың әдіснамалық негіздері және тұрғыларын жобалау; педагогтардың әлеуметтік- терапевтік технологияларды қолдану практикасы; студенттерге әлеуметтік-терапевтік жұмыстардың технологияларын қолдануды оқытудың әдістемесі; қорытындыдан тұрады. Бірінші бөлімде педагогтың «әлеуметтік-терапевтік жұмыстарының технологиясы» ұғымын құрайтын конструкт жасалып, ұғымға анықтама берілді. Әлеуметтік-терапевтік жұмыстардың технологиясы – бұл әлеуметтік-педагогикалық қызметтегі әлеуметтік терапияны ұйымдастыру және іске асырудың кешенді про- цедурасы. Мақаланың екінші бөлімінде педагогтың әлеуметтік-терапевтік іс-әрекетін негіздеудің «психологиялық- педагогикалық ілестіру », «қолдау» және «көмек көрсету» сияқты үш моделі қарастырылған. Психологиялық-педагогикалық ілестіру, қолдау және көмек көрсету ұстанымдарын оқыту негізінде әлеуметтік-педагогикалық терапияның қағидалары ұсынылды. Оларға мынадай бес түрлі ұстаным кіреді: тұлғалық-бағдарлық тұрғы, педагогикалық жағымды орта қалыптастыру, әлеуметтік-терапевтік орта, дамуды позитивті ортамен қамтамасыздандыру, шығармашылық және креативтілік ұстанымы, фасилитация ұстанымы. Әлеуметтік педагогтің әлеуметтік-терапевтік іс-әрекетін жобалау моделі және іс-әрекеттің алгоритмі ретінде әлеуметтік-терапевтік жұмыстың технологиясы жасалды. Технология (1)диагностикалық кезеңді; (2) нақты әлеуметтік-педагогикалық терапияны; (3) терапевтік кезеңдерді және дұрыс нәтижелерді бекіту ретіндегі позитивті ойлау және креативтілікті дамыту кезеңдерін; (4) тұлғаның әлеуметтік-педагогикалық терапиясындағы бағалау және өзін-өзі бағалау нәтижелерінің кезеңдерін қамтиды. Әлеуметтік-педагогикалық жұмыстардың әдістері кестелік нұсқада жүйеленген. Әлеуметтік-терапиялық технологияны қолдану тәжірибелерін оқып-үйренуде іздену эксперименті жүргізілді. Зерттеу ізденістері жоғары оқу орындарының психологиялық-педагогикалық мамандықтарындағы оқытушылардың 70 пайызы, практикалық әлеуметтік педагогтардың 30 пайызы әлеуметтік-педагогикалық терапияны қолданатынын көрсетті. Студенттерге әлеуметтік-терапевтік жұмыстардың технологиясын қолдану әдістемесін оқыту ұсынылды. Оқыту әдістемесі үш кезеңнен тұрады: диагностикалау; оқыту ( дәрістік-тренингтік); бағалау.